U nhân xơ tử cung

- U xơ tử cung ( hay còn gọi là nhân xơ tử cung ) là loại u không ung thư thường gặp nhất ở phụ nữ. Có khoảng 80% phụ nữ trên 30 tuổi bị u xơ tử cung. Hầu hết là u lành tính, nhưng đây là loại bệnh lý có chỉ định cắt tử cung nhiều nhất. Đa số các trường hợp nhân xơ tử cung không triệu chứng, nhất là khi u còn nhỏ. Thông thường sau khi mãn kinh u sẽ tự teo đi mà không phát triển nữa. Do đó mãn kinh được xem là niềm hy vọng lành bệnh tự nhiên đối với những phụ nữ đã có u xơ trước đó và tất nhiên sẽ tránh được cuộc phẫu thuật

(Chị em phụ nữ không nên chủ qua với bệnh u nhân tử cung: Ảnh minh họa)

U xơ tử cung là gì ?

- U xơ tử cung ( hay nhân xơ tử cung ) là loại u phát triển từ thành tử cung, cấu tạo bởi những tế bào cơ tử cung. Gọi là u ( tumor ) nhưng hầu hết là lành tính ( chỉ có 0,1% trường hợp là ung thư ). U xơ có thể một khối duy nhất hoặc nhiều khối ( đa nhân xơ tử cung ), kích thước thay đổi, có thể nhỏ vài milimet ( chỉ phát hiện được qua siêu âm ) nhưng cũng có thể to đến gần xương ức và chiếm toàn bộ ổ bụng.

Tại sao người phụ nữ cần phải biết về bệnh lý u xơ tử cung?
- Đây là loại u thường gặp nhất ở phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, nguyên nhân gây u xơ không rõ, đa số lại không có triệu chứng. Tuy nhiên sự phát triển của u xơ khi to dần có thể gây chèn ép bàng quang, đường tiểu, gây những rối loạn khi đi tiểu. Hoặc tùy theo vị trí của u, u xơ có thể đau, thống kinh, rong kinh, rong huyết.

Những ai có thể bị u xơ tử cung?
- Tuổi: tỉ lệ u xơ gia tăng theo tuổi, dưới 5% bị u xơ trước 30 tuổi; 25-30% xảy ra trong khoảng 30-39 tuổi; 60% ở khoảng độ tuổi 40-49 và hầu như không có u xơ ở tuổi trước dậy thì.

Nguyên nhân và những yếu tố nguy cơ

Nguyên nhân: hiện nay người ta vẫn chưa hiểu nguyên nhân gây ra u xơ, chỉ biết đó là loại bướu chịu ảnh hưởng của nội tiết: khi estrogen tăng cao, u xơ phát triển rất nhanh

Những yếu tố nguy cơ :
Yếu tố di truyền: trong gia đình có người bị u xơ.
Béo phì: phụ nữ béo phì có nguy cơ cao bị u xơ.
Phụ nữ có ít con hoặc vô sinh
Có kinh lần đầu sớm trứơc 12 tuổi
Có hiện tượng cường estrogen: kết hợp với bệnh nhân tiểu đường, u sợi
tuyến vú,..

U xơ tử cung thường gây những triệu chứng gì?

- Đa số u xơ không gây triệu chứng gì trong nhiều năm, nhất là khi u còn nhỏ. Đa số trường hợp đi khám vì thấy bụng to ra hoặc phát hiện u xơ tình cờ khi đi khám phụ khoa, đi siêu âm hoặc khám thai.
Một số triệu chứng thường gặp của u xơ :
Xuất huyết tử cung: có thể là kinh rất nhiều (cường kinh); kinh kéo dài (rong kinh); có máu cục nhiều hoặc nhiều mảnh mô vụn nội mạc tử cung trong máu kinh; đau bụng khi hành kinh (thống kinh); xuất huyết giữa chu kỳ kinh
Đau vùng chậu:
- Cảm giác trằn nặng bụng dưới, nhất là khi mệt hay đứng lâu.
- Với các loại u xơ trong cơ hoặc trong lòng tử cung (dưới niêm mạc)
thường hay đau thắt khi hành kinh.
- U xơ khi hoại tử hoặc u xơ có cuống bị xoắn sẽ gây đau, rối loạn
tiêu hóa, tiết niệu, sốt (hội chứng đau vùng chậu cấp)
- Giao hợp đau.
- Đau vùng thắt lưng.
Khi u xơ to có thể chèn ép các cơ quan lân cận như bàng quang, niệu quản gây tiểu nhiều lần, tiểu khó, thận ứ nước hoặc chèn ép trực tràng gây tiêu bón
Thiếu máu nhược sắc: do kinh ra nhiều và kéo dài
Rối loạn khả năng sinh đẻ: thường nhất là vô sinh, nếu có thai cũng có nguy cơ bị động thai, sẩy thai, sanh non.
Ngoài ra, u xơ có thể vôi hóa, hoại tử hoặc chuyển thành ác tính. Tuy nhiên tỷ lệ ác tính rất thấp, chỉ khoảng 0,1% trong tất cả các trường hợp u xơ. Sau tuổi mãn kinh, nếu thấy khối u to ra đột ngột thì phải nghĩ ngay đến biến chứng ung thư hóa.

U xơ tử cung có thể gây vô sinh không?
- Phụ nữ vẫn có thể có thai bình thường khi bị u xơ tử cung. Chỉ có khoảng 5-10% u xơ là nguyên nhân gây vô sinh mà thôi và thường nhất là khi u xơ nằm trong lòng tử cung gây biến dạng lòng tử cung cũng như cản trở sự làm tổ của trứng đã thụ tinh.
- Những nguyên nhân gây vô sinh thường gặp là những bệnh lý đi kèm với u xơ tử cung: không rụng trứng, lạc nội mạc vùng chậu hoặc viêm nhiễm vòi trứng. Do đó vấn đề phẫu thuật u xơ để điều trị vô sinh cần cân nhắc thật kỹ trên mỗi bệnh nhân vì đôi khi phẫu thuật làm nặng hơn tình trạng vô sinh do gây viêm dính vùng chậu sau mổ.

U xơ có thể gây hại gì cho thai?

- U xơ thường lớn nhanh khi đang có thai do sự gia tăng nội tiết trong thai kỳ. Tần suất u xơ kèm thai tăng theo tuổi của sản phụ, đặc biệt cao ở những người có thai lần đầu trên 30 tuổi.
3 tháng đầu thai kỳ: u xơ có thể gây sẩy thai do lớp nội mạc không phát triển đầy đủ hoặc do buồng tử cung bị chèn ép.
6 tháng sau: u xơ lớn nhanh, gây đau, có nguy cơ hoại tử vô khuẩn. Ngoài ra u xơ có thể chèn ép gây ngôi thai bất thường,dễ gây sanh non, gây rối loạn cơn co lúc chuyển dạ, gây băng huyết sau sanh. Đôi khi u xơ gây cản trở đường xuống cũa thai nhi khiến sản phụ không sanh ngã âm đạo được mà phải mổ sanh.
Sau sanh: phần lớn u xơ to nhanh trong thai kỳ sẽ nhỏ lại sau sanh. Tuy nhiên, u xơ có thể gây những biến chứng như nhiễm khuẩn, u xơ bị xoắn khi ổ bụng rỗng đột ngột hoặc gây biến chứng thuyên tắc mạch máu.

Làm thế nào để phát hiện u xơ tử cung?

- Khám bụng kết hợp với khám phụ khoa: có thể giúp chẩn đoán đúng đa số các trường hợp u xơ tử cung.
- Siêu âm ngã bụng: rất cần thiết để phát hiện có u xơ hay không? Vị trí, kích thước của u xơ
- Siêu âm ngã âm đạo: quan sát thêm nội mạc tử cung, buồng tử cung, khảo sát rõ hơn hai buồng trứng
- Chụp HSG (chụp buồng tử cung-vòi trứng có cản quang) để xem tình trạng ống dẫn trứng và nội mạc tử cung
- Soi buồng tử cung: (hysteroscopy) giúp đánh giá sang thương nằm trong buồng tử cung cũng như các bệnh lý của nội mạc tử cung để từ đó chỉ định các phương pháp điều trị cho từng loại u xơ
- MRI và scanner: không cần thiết cho việc chẩn đoán u xơ
Điều quan trọng là cần chẩn đoán phân biệt u xơ tử cung và tử cung có thai, u buồng trứng.

Điều trị u xơ tử cung như thế nào?
- Không phải tất cả các loại u xơ tử cung đều phải bắt buộc điều trị. Hãy nói với bác sĩ nguyện vọng của bạn, bác sĩ sẽ tư vấn và giải thích cho bạn những phương pháp điều trị bệnh hiệu quả tùy theo:
- U xơ tử cung có biểu hiện triệu chứng gì không.
- Người bệnh có muốn có thai không
- Kích thước của u xơ
- Vị trí của khối u
- Tuổi của bệnh nhân
- Những trường hợp u xơ tử cung không có chỉ định phải điều trị, người bệnh cũng cần tái khám theo định kỳ ít nhất 3 tháng/ lần để người bác sĩ có thể phát hiện kịp thời sự phát triển của u xơ.

Điều trị bằng thuốc
- Điều trị triệu chứng: nếu u xơ gây đau (trằn hạ vị, đau lưng, giao hợp đau) người bệnh có thể được giảm triệu chứng bằng các loại giảm đau non-steroids (Ibuprofen) hoặc Acetaminophen. Nếu đau nhiều hơn, người bệnh cần được dùng các loại giảm đau mạnh hơn.
- Thuốc đồng vận GnRH: thuốc có thể làm giảm kích thước của khối u. Đôi khi người bệnh được dùng thuốc trước khi phẫu thuật để khối u được gọn lại, ít chảy máu và dễ bóc tách. Tuy nhiên, thuốc cũng khiến cho người bệnh có những biểu hiện giống mãn kinh như bốc hỏa, trầm cảm, khó ngủ, đau khớp, giảm tình dục. Các loại thuốc kháng hormone (mifepriston) cũng có thể làm chậm sự phát triển của u.
- Tất cả những loại thuốc kể trên chỉ tạm thời làm giảm triệu chứng của u xơ, hoặc làm chậm sự phát triển của u xơ. Một khi người bệnh ngưng điều trị, u xơ sẽ phát triển trở lại.

Phẫu thuật
Chỉ định phẫu thuật:
- Khi u xơ to hơn tử cung có thai 12 tuần.
- Khi u xơ gây biến chứng chèn ép cơ quan lân cận
- U xơ gây đau nhiều, kinh nhiều hoặc thiếu máu, hoặc nghi ngờ ác tính.

Phẫu thuật tận gốc : Cắt tử cung toàn phần.
- Đây là phương pháp duy nhất điều trị triệt để u xơ tử cung, dành cho những bệnh nhân có u xơ to, cường kinh hoặc rong kinh dữ dội, gần hoặc đã vào tuổi mãn kinh, không có nhu cầu sinh con.
- Có nhiều cách để cắt tử cung: cắt tử cung qua ngã bụng, cắt tử cung qua nội soi hoặc qua ngã âm đạo. Lựa chọn phương pháp phẫu thuật tùy theo từng trường hợp cụ thể.

Phẫu thuật bảo tồn :
- Bóc nhân xơ tử cung: chỉ bóc khối u xơ và để lại phần tử cung còn lại. Phương pháp này áp dụng cho những phụ nữ còn trẻ, còn có nhu cầu sinh đẻ.
- Áp dính nội mạc tử cung: dùng dụng cụ sinh nhiệt phá hủy nội mạc tử cung. Phương pháp này áp dụng cho những trường hợp u xơ dưới niêm mạc gây rong kinh rong huyết và không có nhu cầu sanh đẻ.

Thuyên tắc động mạch tử cung qua da (UAE / UFE)
- Là phương pháp dùng thuốc tiêm vào động mạch tử cung hai bên gây tắc những nhánh mạch máu nuôi u xơ tử cung. Phương pháp này đang được chứng minh để thay thế cho phẫu thuật cắt tử cung hoặc bóc u xơ. Thời gian hồi phục ngắn hơn, ít mất máu hơn so với phẫu thuật. Có nhiều bệnh nhân có thể xuất viện trong ngày sau khi thực hiện thủ thuật này. Có một ít trường hợp nhiễm trùng, nhưng có thể khống chế bằng kháng sinh, và một số nghiên cứu gần đây cho thấy tỷ lệ tái phát u xơ rất thấp.
- Tuy nhiên, không phải bệnh nhân nào cũng có thể áp dụng phương pháp điều trị này. Tất cả bệnh nhân trước khi tiến hành thủ thuật phải được đánh giá bằng MRI hoặc siêu âm màu để chắc chắn rằng u xơ này sẽ đáp ứng với điều trị.(cắt)
Những đối tượng tốt nhất để áp dụng phương pháp thuyên tắc mạch máu này là:
- U xơ tử cung gây cường kinh
- U xơ tử cung gây đau, chèn ép bàng quang, trực tràng
- Bệnh nhân không muốn phẫu thuật
- Bệnh nhân không có nhu cầu sinh con.
- Một số trường hợp khi có những hạt thuốc nhỏ theo mạch máu đi vào và gây tắc động mạch buồng trứng, làm mất chức năng buồng trứng tạm thời hoặc vĩnh viễn. Mặc dù các nghiên cứu cho rằng có thể đánh giá được ảnh hưởng của thủ thuật lên chức năng buồng trứng, nhưng chưa có nghiên cứu nào dám đảm bảo sự ảnh hưởng của thủ thuật lên chức năng sinh sản. Người thầy thuốc cần giải thích cho bệnh nhân về nguy cơ suy buồng trứng sớm sau thủ thuật (đồng nghĩa với mãn kinh sớm). Một số trường hợp có thai lại sau thủ thuật cho biết cũng có một số biến chứng trong thai kỳ.    

Xem thêm: Mổ u xơ tử cung hết bao nhiêu tiền

Có ảnh hưởng gì sau khi cắt tử cung?
- Sau phẫu thuật, người bệnh sẽ không có kinh và không sanh con. Tuy nhiên vẫn quan hệ vợ chồng bình thường.

Kết luận :

- Tóm lại, u xơ tử cung là một bệnh lý thường gặp nhưng nguyên nhân vẫn chưa biết rõ. Đa số bệnh là lành tính, u có thể to ra khi có thai nhưng sẽ thu nhỏ lại sau sanh và sau mãn kinh và không phải tất cả những bệnh nhân có u xơ đều phải mổ hoặc bằng thuốc.
- Đối với những u xơ có chỉ định điều trị, có rất nhiều phương pháp để lựa chọn. sau phẫu thuật cắt tử cung hoàn toàn, mọi sinh hoạt vợ chồng vẫn bình thường. Do đó khi biết bị u xơ, người phụ nữ nên đến trung tâm y tế để được theo dõi định kỳ hoặc để người thầy thuốc tư vấn tìm ra phương pháp điều trị tốt nhất.